Η σκοτεινή πλευρά της Χημείας : Δακρυγόνα

Το δακρυγόνο είναι χημικό αέριο που προσβάλλει τους βλεννογόνους ιστούς του αναπνευστικού συστήματος και κάνει τα μάτια να δακρύζουν. Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο διαδηλώσεων. Παλιότερα χρησιμοποιήθηκε και στο πεδίο της μάχης, αλλά η χρήση του στον πόλεμο είναι πλέον απαγορευμένη κατά τη Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα.

Είδη Δακρυγόνων

Υπάρχουν πολλά είδη δακρυγόνων, τα οποία παίρνουν την ονομασία τους από τα στοιχεία που περιέχουν.

CN (Chloroacetophenone): Είναι η πιο διαδεδομένη ουσία για την παραγωγή δακρυγόνων. Είναι στέρεο σε θερμοκρασία δωματίου και εξατμίζεται με τη θερμότητα της έκρηξης. Είναι διαλυτό σε οργανικούς διαλύτες και γι’ αυτό αποτελεί την πρώτη ύλη στους εκτοξευτήρες δακρυγόνου με μορφή σπρέι (γνωστοί σαν φυσούνες). Δεν αντιδρά με το νερό, κάτι που κάνει εύκολη την ανάμειξη του με το νερό των πυροσβεστικών αντλιών στην καταστολή διαδηλώσεων. Πήρε το όνομά της από τον αμερικανικό στρατό. Παρασκευάστηκε πρώτη φορά το 1871 από το γερμανό χημικό Γκρέμπε και πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα τέλη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου από τους αμερικάνους.

CS (Orthochlorobenzalmalononitrile): Αντικατέστησε το ευρέως διαδομένο CN για δύο λόγους. Ο πρώτος και πιο σημαντικός είναι οτι το CN παρατηρήθηκε ότι οι διαδηλωτές ανέπτυσσαν ανοχή στην ουσία και έτσι μειώνεται η επίδραση του. Ο δεύτερος λόγος είναι οτι έχει σχετικά χαμηλό σημείο τήξεως (58 βαθμούς C) και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ευκολότερα από τους Βρετανούς στο τροπικό κλίμα των αποικειών τους. Δημιουργήθηκε από τους Βρετανούς Κόρσον και Στόκτον τον Μάιο του 1928. Η παραγωγή του ξεκίνησε τη δεκαετία του ’50 από την εταιρεία Chemical Defence Experimental Establishment στο Πόρτον της Αγγλίας. Η πρώτη εφαρμογή του έγινε από τα βρετανικά στρατεύματα στην Κύπρο το 1961.

CR (Dibenz-1, 4-oxazepin): Παρασκευάζεται επίσης από την Chemical Defence Experimental Establishment. Οι πρώτες αναφορές στην ουσία αυτή έγιναν το 1962. Η ακριβείς ιδιότητές του αποκρύπτονται με μεγάλη μυστικότητα. Λέγεται οτι είναι πολύ αποτελεσματικότερο από το CN και το CS.

OC (Oleoresin Capsicum): Είναι ευρέως γνωστό με το όνομα pepper spray. Είναι φυσική ουσία και εξάγεται από τις πιπεριές καγιέν (εξού και τ’ όνομα του). Κατά την εκτόξευσή του δεν εξατμίζεται, όπως τα παραπάνω στοιχεία, γι’ αυτό και απαιτείται άμεση επαφή με τα ευαίσθητα σημεία και τις βλεννογόνους του διαδηλωτή για να είναι αποτελεσματικό. Πρωτοπαρακευάστηκε το 1930. Πρώτη χρήση του έγινε από την αμερικανική αστυνομία τη δεκαετία του ’70. Μετά το 1989 χρησιμοποιείται μαζικά από το FBI.

CN/CS, CN/OC, CS/OC: Επίσης είναι δυνατή ανάμειξη των παραπάνω στοιχείων, κάτι που επιτείνει τη δηλητηριώδη δράση τους. Πιο διαδεδομένη ανάμειξη είναι το OC/CS, το οποίο και αποκαλείται ενισχυμένη δόση.

Η χρήση των δακρυγόνων μπορεί να γίνει με πολλές μορφές.

Με χειροβομβίδα δακρυγόνου. Λειτουργεί με παρόμοια τρόπο όπως μια χειροβομβίδα. Μετά την απασφάλιση και τη ρίψη της η χειροβομβίδα αρχίζει και απελευθερώνει το δακρυγόνο σε αέρια μορφή. Η χειροβομβίδα δακρυγόνου μπορεί να ριφθεί με το χέρι ή εναλλακτικά από εκτοξευτήρα χειροβομβίδων.

Με εκτοξευτήρα δακρυγόνου σε μορφή σπρέι (γνωστό και ως φυσούνα). Η δακρυγόνα ουσία που εκτοξεύει είναι oρθοχλωροβενζαμαλονονιτρίλη (CS) αναμιγμένη, για τις ανάγκες της εκτόξευσης, με συμπιεσμένο διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Το ψεκαστήρι αδειάζει με συνεχή χρήση 16 δευτερολέπτων, φτάνει αμέσως σε απόσταση 20 – 30 μέτρων και το δακρυγόνο διαχέεται σε απόσταση 200 – 300 μέτρων. Οι κατασκευαστές του ισχυρίζονται οτι δεν επηρεάζεται από τη βροχή ή τη Θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Ωστόσο, πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι το δροσερό νερό μέσα σε 15 λεπτά έχει εξουδετερώσει τη μισή δράση του δακρυγόνου.

Αναλυτικά για συμπτώματα, μέτρα προστασίας και απόψεις για τη χρήση δακρυγόνων στα παρακάτω links.

Γενικές Οδηγίες για την Αντιμετώπιση των Δακρυγόνων (indymedia)
Maalox in English Wikipedia
wikipedia.org


Πηγή: www.chemist.gr