Ακτίνες Χ αποκαλύπτουν ένα "νέο" Βαν Γκογκ!

Ένα ολλανδικό μουσείο ανακοίνωσε πως κατόρθωσε να ταυτοποιήσει έναν ανώνυμο πίνακα, μία νεκρή φύση με λουλούδια, που βρισκόταν στη συλλογή του ως έργο του διάσημου μετα-ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ. 

Το μουσείο Κρέλερ-Μύλερ ανακοίνωσε πως οι νέες έρευνες με εξελιγμένες τεχνικές ακτίνων Χ του επέτρεψαν να συμπεράνει πως η «Νεκρή φύση με αγριολούλουδα και ρόδα» είχε φιλοτεχνηθεί από τον Βαν Γκογκ το 1886, πάνω από ένα παλαιότερο έργο που είχε ζωγραφίσει ο Ολλανδός ζωγράφος, ενώ φοιτούσε ακόμη σε σχολή καλών τεχνών στην Αντβέρπη.

Ο πίνακας, διαστάσεων 1m x 0.80m στον οποίον αποτυπώνονται παπαρούνες, μενεξέδες, μη με λησμονεί κι άλλα αγριολούλουδα, είχε περιέλθει στην κατοχή του μουσείου από το 1974. Επί πολλά χρόνια οι ειδικοί πίστευαν πως δεν ήταν έργο του Βαν Γκογκ, κυρίως λόγω του ασυνήθιστου μεγέθους του καμβά.

Οι νέες έρευνες, με νέες τεχνικές και σαρωτές φθοριούχου φασματοσκοπίας, απέδειξαν πως η χρωματική παλέτα του πίνακα ταυτίζεται με τα χρωματικά μίγματα που χρησιμοποιούσε ο Βαν Γκογκ κατά την περίοδο της δημιουργίας του στο Παρίσι, αν και το γενικό αποτέλεσμα είναι κάπως πιο σκοτεινό, όπως τονίζεται στην ανακοίνωση του μουσείου. 

Στις έρευνες συμμετείχαν τα Πανεπιστήμια του Ντέλφτ και της Αμβέρσας, τα Μουσεία Βαν Γκογκ και Κρέλερ-Μύλερ, με τη βοήθεια του ερευνητικού κέντρου φυσικής σωματιδίων DESY.

«Ο πίνακας ζωγραφίστηκε σε τουλάχιστον τρία στάδια, με ένα ενδιάμεσο χρόνο μεταξύ τους, απαραίτητο για το στέγνωμα, ωστόσο τα όρια ανάμεσα σε αυτά τα στάδια δεν μπορούν να καθοριστούν με ακρίβεια», τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση.

«Το πάνω μέρος είχε ζωγραφιστεί πρώτα και όπως γνωρίζουμε από τη ζωή, με βάση την εποχή που ανθίζουν τα λουλούδια, πρέπει να είχε φιλοτεχνηθεί στις αρχές Ιουνίου 1886 το νωρίτερο», τονίζεται.

Οι εικόνες κατέδειξαν πως το έργο με τα λουλούδια είχε φιλοτεχνηθεί πάνω από ένα παλαιότερο έργο του ίδιου καλλιτέχνη: μία σκηνή με τους γυμνωμένους κορμούς δύο παλαιστών, οι οποίοι έχουν μπλέξει τα χέρια τους σε μία λαβή.

Ο πίνακας αυτός θεωρείται πως είχε φιλοτεχνηθεί όταν ο Βαν Γκογκ φοιτούσε σε σχολή καλών τεχνών στην Αντβέρπη.

Στις αρχές του 1886, ο Βίνσεντ έγραφε στον αδελφό του Τεό: «Αυτήν την εβδομάδα ζωγράφισα ένα μεγάλο κομμάτι με δύο γυμνούς κορμούς-δύο παλαιστές».

Το εδάφιο αυτό ίσως να τεκμηριώνει την αυθεντικότητα του πίνακα, που πλέον αποδίδεται στον διάσημο καλλιτέχνη, δεν ήταν ξεκάθαρο όμως ότι ήταν ο συγκεκριμένος. Δεν υπήρχαν αρκετές αποδείξεις. Η έλλειψη αποδείξεων και μερικές διαφορές με τα υπόλοιπα έργα του Βαν Γκογκ είχαν αποτέλεσμα το 2003 να εξαιρεθεί ο πίνακας από την επίσημη λίστα των έργων του καλλιτέχνη.

Πίνακες ζωγραφικής εξετάζονται για χρόνια με ακτίνες Χ αλλά μερικές φορές μια παλιά τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί με νέο τρόπο και να αποκαλύψει νέα στοιχεία και μυστικά.

Ο Joris Dik και η ομάδα του στο Delft University of Technology αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνική των ακτίνων X για να εξετάσουν τον πίνακα. Από τα τέλη του 1990, οι ακτίνες X, χρησιμοποιήθηκαν για να αποκαλύψουν την εικόνα της πάλης των δύο αντρών κάτω από τον πίνακα αλλά υπήρχαν διάφοροι περιορισμοί.

Το πρόβλημα ήταν ότι οι ακτίνες Χ απορροφούνται από βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος. Οι πίνακες του 19ου αιώνα χρησιμοποιούσαν μόλυβδο στο άσπρο χρώμα. Έτσι λοιπόν οι ακτίνες Χ ανίχνευαν το άσπρο χρώμα αλλά τίποτα κάτω από αυτό.

Για να ξεπεράσει το πρόβλημα αυτό ο Dik αποφάσισε να εκμεταλλευτεί ένα άλλο φαινόμενο, αυτό του φθορισμού. Η τεχνική αυτή ονομάζεται Macro Scanning X-ray Fluorescence Spectrometry, ή MA-XRF.

O φθορισμός συμβαίνει όταν οι ακτίνες Χ ή κάποια άλλη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία «χτυπάει» ένα άτομο ή ένα μόριο. Το μόριο στόχος απορροφά την ενέργεια και την επανεκπέμπει σε χαμηλότερο μήκος κύματος, διαφορετικό για κάθε χημικό στοιχείο.

Στους πίνακες του 19ου αιώνα βρίσκεται σχεδόν ολόκληρο το φάσμα του περιοδικού πίνακα αλλά πριν από αυτή την τεχνική δε μπορούσαν να διακριθούν τα διάφορα στοιχεία.

Η τεχνική είναι παρόμοια με αυτή του φθορίζοντος φωτός. Το φως που εκπέμπεται από τις λάμπες είναι υπέρυθρο και μη ορατό αλλά αλλά όταν προσκρούει σε μία ουσία μέσα από το γυαλί επανεκπέμπεται σε μεγαλύτερα μήκη κύματος ώστε να γίνεται ορατό.

Τα πιγμέντα που χρησιμοποιούνται στους πίνακες, φθορίζουν σε μήκη ακτινοβολιών Χ μη ορατών. Αλλά με μία συσκευή απεικόνισης, μπορεί κανείς να τα δει και να αναγνωρίσει τα χημικά στοιχεία σε αυτά. Έτσι μπορεί να γνωρίζει το χρώμα που χρησιμοποιήθηκε.

Όταν η ομάδα του Dik εξέτασε τον πίνακα μπόρεσε να δει όχι μόνο τα στοιχεία των πιγμέντων αλλά ακόμη και τα ίχνη από τα ίδια τα πινέλα.

Η εικόνα των παλαιστών που αποκαλύφθηκε με αυτή την τεχνική, σε συνδυασμό με το γράμμα του Βαν Γκογκ, είναι πλέον ισχυρή απόδειξη για την αυθεντικότητα του πίνακα, ο οποίος πλέον αποδίδεται στον διάσημο καλλιτέχνη….

Πηγές: www.news.discovery.com

             www.nooz.gr